Problemy jezior świata

     Na Ziemi wyróżniamy pięć z sfer: atmosferę, hydrosferę, litosferę, pedosferę (wchodzącą po części w litosferę) i biosferę. Do moich ulubionych należy hydrosfera i litosfera. Jednak dzisiaj postanowiłam zagłębić się w powłokę wodną, a dokładniej w temat jezior.

     Jeziora gromadzą największą część wód powierzchniowych (szczególnie jeziora położone w w strefie umiarkowanej na półkuli północnej aż 80% zasobów jeziornych). Na Ziemi jest kilka milionów jezior o powierzchni przynajmniej 1 hektara, ale sto największych gromadzi aż 95% wody jeziornej, w tym zasolone Morze Kaspijskie - 40%. Jednak zmieniający się klimat i wpływ człowieka nie pozostają bez znaczenia w kwestii funkcjonowania jezior i ich istnienia. 

      Chińskie jezioro Tai Hu boryka się z problemem nadmiernego zakwitu sinic, które zagrażają zasobom wody pitnej dla 2 milionów ludzi! Czynnikiem wpływającym na rozrost jest nie tylko podwyższona temperatura, ale także brudna woda spływająca z gospodarstw rolnych.

     Problem ten dotyczy także Kanału Panamskiego, którego śluzy ostatnio zostały poszerzone i pogłębione, aby był możliwy transport morski. Panama ma także problem ze sztucznym jeziorem Gatún, które jest nie tylko źródłem wody pitnej dla dużej części mieszkańców tego kraju, ale także dla śluz. Na stan jeziora negatywnie wpływa zjawisko El Niño powodujące niedostatek deszczów. El Niño jest zjawiskiem występującym co 2-7 lat i trwającym wiele miesięcy i jest ono związane z osłabieniem pasatów przez co nie dochodzi wtedy do powstawania różnic temperatury przypowierzchniowej warstwy wody między wschodnimi i zachodnimi wybrzeżami Oceanu Spokojnego, co powoduje: zahamowanie upwellingu¹ przy zachodnich wybrzeżach Ameryki Południowej - co wstrzymuje rozwój całego łańcucha pokarmowego od planktonu, przez ryby, ptaki, po człowieka powodując załamanie przemysłu rybnego. El Niño przynosi także ze sobą zmiany pogodowe, które są odczuwalne na całym świecie za sprawą prądów morskich. Tak więc powoduje obfite opady i sztormy w Ameryce Południowej, chłodne i śnieżne zimy w USA, susze w Australii i Afryce, w Polsce wysokie opady latem, a w krajach śródziemnomorskich bardzo wysokie temperatury. Najczęściej występuje w okolicach świąt Bożego Narodzenia. 

     Gwałtowna zmiana klimatu nie dotyka tylko jezior, ale także elektrowni  wodnej Guri w Wenezueli, gdzie ze względu na niski poziom wody spiętrzonej za tamą odwołano lekcję w szkołach, żeby rozdzielić w mądry sposób energię elektryczną.

     Najbardziej nagłośniony i znany jest problem Jeziora Aralskiego, które od 1960 roku zmniejsza swoją powierzchnię w sposób drastyczny. Lecz gdzie tkwi problem? Jezioro Aralskie jest zasilane przez dwie większe rzeki przepływające przez pustynie: Amu-daria i Syr-daria. Około pięćdziesięciu lat temu postanowiono wykorzystać wodę z tych rzek do nawadniania upraw bawełny na terenie Uzbekistanu i Turkmenistanu. Przez co nadmierne pobory wody spowodowały kurczenie się powierzchni jeziora i jego większe zasolenie.

     Z podobnym problemem boryka się także jezioro Czad, od którego zależy życie mieszkańców jego okolic i strefy Sahelu. Niedobór zasobów wody i kurczenie się zbiornika prowadzą nawet do konfliktów i masowej migracji.
     Iran. Jezioro Urmia. Kiedyś największy słony akwen po Morzu Kaspijskim na Bliskim Wschodzie. Dziś jego powierzchnia zmniejszyła się o 80% na przełomie ostatnich trzydziestu lat. Wiatr wywiewa solny pył na pola jałowiąc ziemię, a solne burze pyłowe naprzykszają się ludziom w odległym o prawie sto kilometrów mieście wywołując zapalenia oczu, skóry i płuc. 

     Przez boliwijsko-peruwiańską granicę przebiega najwyżej położone na świecie, bo aż 3810 m n.p.m. - jezioro Titicaca. A niedaleko niego Poopό kiedyś drugie pod względem powierzchni jezioro Boliwii. Wpływa do niego rzeka Desaguadero meandrująca przez 300 kilometrów po boliwijskich płaskowyżach ze swojego źródła - jeziora Titicaca. Jednak pomimo wpadających do Poopό dwudziestu dwóch okresowych mniejszych rzek z każdym rokiem coraz bardziej zbliża się do zniknięcia z mapy. A to wszystko za sprawą ocieplenia się klimatu.

Rose

___________________

¹ upwelling - wynoszenie wód głębinowych na powierzchnię, tam, gdzie pasaty wiejące od lądu ,,spędzają" z morza wody powierzchniowe; powoduje ochłodzenie wód powierzchniowych i obniżenie temperatury powietrza.


Artykuł powstał przy użyciu materiałów z National Geographic i Repetytorium maturzysty z geografii wydawnictwa Greg.